Những ngày mưa đầu tháng 8 này, báo chí và các diễn đàn trên Internet đều đưa tin với lời bình luận tán thành sự kiện người tiêu dùng, nhiều cửa hàng, cũng như một số siêu thị lớn đã cương quyết không mua, không bày bán các sản phẩm của Vedan, một công ty Đài Loan có hành vi phá hoại môi trường tại Việt Nam và lại rất thiếu thiện chí trong việc sửa chữa hậu quả, đền bù thiệt hại, v.v…
Hành vi sai phạm của Vedan tại Việt Nam không mới, đã làm tốn nhiều giấy mực trên báo chí, mà mới đây nhất trên nguyệt san CGvDT số 187, tháng 7-2010, tác giả Xuân Huy cũng có bài viết để nhắc lại, với nhan đề “Từ vụ Vedan, nên quan tâm những vấn đề mấu chốt” (tr. 84-89). Trong bài viết này có nêu rõ “Vedan thừa nhận mười nội dung vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường” (tr. 86-88).
Vâng, vụ Vedan không mới mà không được giải quyết dứt điểm phải chăng một phần cũng do luật pháp nước nhà chưa đủ mạnh? hay do người có chức năng thực thi luật pháp chưa đủ cái tâm mà lại thiếu bản lãnh để bảo vệ quyền lợi chánh đáng của đồng bào?
Thế thì sự kiện người tiêu dùng và các nhà buôn quay lưng và tẩy chay sản phẩm Vedan có thể nói là mới, là tích cực, là đang nói lên ý thức trách nhiệm và lương tri của cộng đồng xã hội. Nhìn theo góc độ khác, dường như đây cũng là một biện pháp sẽ có hiệu quả để “điều chỉnh” hay “bổ khuyết” cho những trì chậm, yếu ớt mà luật pháp quốc gia bấy lâu chưa được thực thi triệt để đối với tập đoàn sai phạm này.
Sự kiện xã hội đang tẩy chay thương hiệu Vedan nói lên sự trưởng thành của quần chúng Việt Nam. Có thể nó sẽ là một tiền lệ tích cực để người dân Việt góp phần tự bảo vệ quyền lợi của đất nước mình. Nó cũng là tấm gương để các tập đoàn kinh doanh phương xa bước vào xứ sở này làm giàu phải xem Vedan như một vết xe đổ.
Tẩy chay được hiểu là sự phản kháng tự nguyện của người tiêu dùng, tiếng Anh gọi là boycott. Thuật ngữ này lấy từ tên của Charles Cunningham Boycott (1832-1897) là người đứng về phe chủ đất để bóc lột tá điền, đã bị tá điền Ireland phản kháng và tẩy chay. Từ boycott được tờ Thời Báo (The Times) sử dụng trước tiên vào tháng 11-1880. Theo Michael Davitt (1846-1906, người nước Ireland), tác giả quyển The Fall of Feudalism in Ireland (Sự sụp đổ của chế độ phong kiến ở Ireland), thì cha đẻ của từ boycott là Linh mục John O'Malley thuộc hạt Mayo.
Tẩy chay một thương hiệu để bảo vệ môi trường là chuyện bình thường trên thế giới. Thế nên, sau khi gây ra thảm họa tràn dầu ở Vịnh Mexico, hãng dầu Anh BP đã bị dân chúng thành phố New Orleans thuộc bang Louisiana (Mỹ) biểu tình tẩy chay. Một tấm ảnh chụp ngày 30-5-2009 (đính kèm) cho thấy người dân đã chơi chữ, họ lấy tên tắt của công ty BP (British Petroleum) sửa lại là Boycott Petroleum (tẩy chay dầu hỏa) để thể hiện quyết tâm bảo vệ môi trường.
Phú Nhuận, 09-8-2010
Huệ KhảiTuần báo Công giáo và Dân tộc, số 1770, ngày 13-8-2010[/size]