Kỷ niệm ngày Đức Quan Thế Âm Bồ Tát Thành Đạo (19-6)

Chỉ còn hơn 1 tháng nửa thôi là chúng ta kỷ niệm ngày Đức Quan Thế Âm Bồ Tát Thành Đạo (19-6), trên tinh thần cùng chia sẻ học hỏi với các bạn về đạo lý làm người, hôm nay mình mạn phép chia sẻ những tìm hiểu của mình về một số danh hiệu và hình tượng của Đức Quan Thế Âm, một vị Bồ Tát có một tấm lòng từ bi rộng lớn bao la, luôn ban vui và cứu khổ cho vạn linh sanh chúng. Nếu có gì sai trên tinh thần học hỏi, kính xin các bạn từ bi chỉ bảo cho. Sau đây, mình xin được chia sẻ một biểu tượng và danh hiệu của Đức Quan Thế Âm Bồ Tát mà trong kinh điển và dân gian chúng ta thường thờ phược Ngài, đó là Thủy Nguyệt Quán Thế Âm .

THỦY NGUYỆT QUÁN ÂM
Thủy Nguyệt Quán Âm là một vị Quán Âm đã được thờ phụng trong phần đông chùa chiền Trung Hoa. Vị Bồ Tát này xuất hiện với nhiều hình tượng khác nhau, có tượng thì Ngài đứng trên tòa sen, ngước mắt nhìn vầng trăng sáng. Có tượng thì lấy bối cảnh của vầng trăng, Ngài ngồi kiểu xếp bằng trên đóa hoa sen lớn. Cũng có tượng cho thấy Ngài ngồi bên cạnh bờ suối, nhìn bóng trăng dưới đáy nước. Tất cả hình tượng đó của Ngài đều hòa nhập với thiên nhiên. Tô Đông Pha có bài thơ: “Khê thanh tận thị quảng trường thiệt. Sơn sắc vô phi thanh tịnh thân. Dạ lai bát vạn tứ thiên kệ. Tha nhật như hà cử tợ nhân”.
Suối reo tướng lưỡi rộng dài,
Núi cao thanh tịnh hiển bày Pháp thân;
Đêm về sao hiện kệ thần,
Ngày muôn vạn nẻo hóa thân mẹ hiền.

Người ta cho rằng hình tượng bóng trăng lung linh dưới nước tượng trưng cho chữ Không, vốn là chân lý trong Phật học, đó cũng là một cách mà Ngài khuyên nhủ chúng sinh. Theo truyền thuyết về sự tích Thủy Nguyệt Quán Âm là:

Khi Bồ Tát Quán Âm đến Cô Tô thì gặp ngay lúc thành phố này đang bị nạn đao binh hoành hành. Dân chúng thành Cô Tô bị lính người Kim tàn sát chết cả hơn mười vạn người, oan hồn vất vưởng các nơi đồng hoang mông quạnh thật là khổ sở. Bồ Tát thấy thế khởi lòng lân mẫn, phát tâm từ bi sâu rộng, nên thi thố pháp lực để cứu vớt những oan hồn ấy thoát khỏi mọi khổ ách.
Bồ Tát hóa thành một ni cô ở tuổi trung niên, tay cầm tịnh bình dương liễu, đến nơi có nhiều oan hồn tụ tập mà chồng đá xây một cái đài cao vài trượng, lên đài ngồi kết già phu và tụng những bộ kinh phá địa ngục chướng như “Thiên Thủ Thiên Nhãn Quan Thế Âm Bồ Tát Quảng Đại Viên Mãn Vô Ngại Đại Bi Tâm Đà La Ni Kinh” hoặc là “Đại Bi Chú Kinh”, mỗi lần một ngàn biến. Xong một ngàn biến thì Ngài lấy nhánh dương liễu chấm vài giọt nước cam lồ trong tịnh bình, nhìn lên không trung mà rắc khắp một vòng, sau đó cắm lại nhánh dương liễu vào tịnh bình đâu đó cẩn thận rồi mới tụng kinh tiếp.
Bồ Tát Quán Âm lập đài tụng kinh để siêu độ oan hồn của những người đã bị giết hại trong chiến tranh làm cho những người đương thời rất ngạc nhiên. Họ không hiểu ý nghĩa hành động này, mà chỉ thấy một người thiếu phụ xinh đẹp đến xây một cái đài rồi lên đó ngồi tụng kinh, họ cho là kỳ quái nên ùn ùn kéo nhau đến nhìn rồi nhao nhao bàn tán với nhau, mỗi người một ý, không ai đồng ý với ai. Người thiếu phụ nói để chấm dứt sự nghi ngờ của mọi người:
– Ở đây người vô tội đã bất hạnh chết dưới tay người Kim rất nhiều, số người chết oan như thế lên tới cả chục ngàn sinh linh, thật là thê thảm. Những oan hồn ấy không ở trong ba giới cũng không vào sáu nẻo, mà cứ lưu lạc bơ vơ vất vưởng ở bên ngoài. Hôm nay bần ni có nhân duyên đến chỗ này, vâng theo tôn chỉ từ bi của đức Phật làm sao cho họ được siêu độ, vì thế nên mới xây đài phát nguyện tụng kinh trong 49 ngày, dùng nhành dương liễu rảy nước cam lồ khắp nơi, để họ thoát mọi khổ ách và vãng sinh nước Cực Lạc. Mọi người không nên nghi ngờ, bần ni không hóa duyên cũng chẳng khất thực, chỉ muốn hoàn thành bổn nguyện của mình, thế thôi.

Mọi người nghe vậy thì lục tục kéo nhau bỏ về.

Thấm thoát ngày thứ 49 đã đến. Chiều hôm ấy là ngày cuối, hết hạn tụng kinh của người thiếu phụ. Mọi người đúng kỳ hạn lại kéo nhau đến, yên lặng nghe Bồ Tát thuyết pháp. Bồ Tát Quán Âm nói:

– Các vị hãy nghe tôi nói, tôi tụng kinh này tên là “Thiên Thủ Thiên Nhãn Quan Thế Âm Bồ Tát Quảng Đại Viên Mãn Vô Ngại Đại Bi Tâm Đà La Ni Kinh” có thể phá các chướng trong địa ngục, siêu độ tất cả mọi khổ cách trong thế giới u minh, tụng xong một tạng thì tất cả mọi tai họa đều được tiêu trừ hết.

Tiếp theo Bồ Tát đưa tịnh bình lên rồi lại nói:

– Nước trong bình này gọi là cam lồ công đức thủy, rảy khắp mười phương chỉ cần một giọt thôi là đã có thể giúp người vãng sinh Cực Lạc quốc. Coi như bần ni có nhân duyên với chỗ này nên không tính trước mà lại đến. Bần ni đã làm xong trách nhiệm của mình, tức là lập cách siêu độ giải trừ khổ ách cho hàng vạn sinh linh chết oan. Bây giờ công đức đã viên mãn, bần ni cũng phải đi nơi khác.
Mọi người nghe nói vị ni sư này đã làm công đức như thế chỉ vì để siêu độ cho người bị nạn mà không đòi gì để đền bù nên cảm kích vô cùng. Trong đám những người ấy có một vị đột nhiên đại ngộ, nghĩ rằng việc làm và lời nói của vị ni sư này không bình phàm chút nào, chắc chắn người thiếu phụ này phải là Quan Thế Âm Bồ Tát hóa thân. Nếu thỉnh được Bồ Tát hiển hiện bảo tướng thì một đời hạnh phúc biết bao nhiêu!
Nghĩ thế rồi, ông chạy lên phía trước nói với người thiếu phụ rằng:

– Nghe nói rằng Bồ Tát Quán Âm vân du trong nhân gian, hiện bảo tướng ở bất kỳ chỗ nào, không biết chúng tôi có thể có may mắn thấy được Bồ Tát một lần không?
Người thiếu phụ đáp:

– Tâm tức là Phật, Phật tức là tâm. Nếu thành tâm muốn gặp Bồ Tát thì trong tâm đã có Bồ Tát, nghĩa là đã là thấy Bồ Tát rồi!
Sau đó, thiếu phụ chỉ về hướng bờ sông nói:

– Không phải Bồ Tát đấy sao?

Mọi người nhìn theo hướng ngón tay của thiếu phụ, quả nhiên nhìn thấy trên mặt nước có bóng mặt trăng sáng cực kỳ, và họ thấy Bồ Tát chầm chậm bước vào trong bóng trăng ấy. Lúc ấy bóng trăng lung linh trên mặt nước gợn sóng, bảo tướng trang nghiêm và từ bi của Bồ Tát ảnh hiện giữa trời và nước, ánh sáng chiếu khắp tứ phía.
Mọi người thấy thế bèn ùn ùn quỳ xuống lễ. Lễ xong đứng dậy, trên đài đá không còn bóng người thiếu phụ nữa. Người đã lên tiếng vừa rồi thấy điều mình nghi là đúng nên rất sung sướng, những người ở tại chỗ cũng chợt hiểu ra rằng người thiếu phụ chính là Bồ Tát Quán Âm hóa thân. Thế là thiện nam tín nữ trong thành Cô Tô ai nấy đều đồng lòng quyên góp tiền bạc để xây một ngôi Quán Âm miếu ngay tại chỗ mà Bồ Tát xây đài tụng kinh và tạc tượng Bồ Tát Quán Âm tụng kinh, rảy nước cam lồ.

Bức tượng này được dân gian đặt tên là “Quán Âm rảy nước” (Sái Thủy Quán Âm) hay là “giọt nước Quán Âm” (Trích Thủy Quán Âm).

Trong số những người đã nhìn thấy Bồ Tát hiện thân, có nhà họa sĩ Khưu Tử Thanh, là một họa sĩ có nét vẽ tuyệt vời. Người này tin Phật một cách thuần thành, có đầy đủ huệ nhãn, muốn cho người đời đồng chiêm bái bảo tướng Bồ Tát và đồng thấm nhuần pháp vũ, bèn vẽ lại bảo tướng Bồ Tát thị hiện trong bóng trăng trên nước. Trong bức họa này, ánh trăng lồng trong ánh nước, bảo tướng trang nghiêm của Đại sĩ lấp lánh phóng ánh sáng trong mặt nguyệt lung linh, nét bút tinh xảo và xuất thần, ai thấy cũng phải tấm tắc là tuyệt diệu. Thế nhân gọi bức tranh này là “Thủy Nguyệt Quán Âm”.


Khi bức tranh Bồ Tát này vừa được vẽ ra rồi, dân chúng thành Cô Tô liền nối đuôi nhau trước nhà Khưu Tử Thanh, đều xin ông vẽ cho mình một bức. Khưu Tử Thanh muốn tuyên dương công đức của Bồ Tát nên ai xin cũng đều nhận lời, vì thế nên Phật tử đương thời ở đấy, ngoài bức “Sái Thủy Quán Âm” ra, phần đông cũng đều thờ bức “Thủy Nguyệt Quán Âm”, cứ thế cha truyền con nối cho đến ngày nay. Hiện thời ở Tô Châu, Hàng Châu, rất nhiều nhà riêng hãy còn thờ phụng bức tranh Thủy Nguyệt Quán Âm.
Cũng có một tương truyền khác về Đức Thủy Nguyệt Quán Âm dựa vào một trong đoạn Kinh Hoa Nghiêm có nhắc đến chuyện Thiện Tài đồng tử nhờ sự chỉ điểm của Văn Thù Bồ Tát mà đi học hỏi ở những bậc trí tuệ. Khi Thiện Tài Đồng Tử để Nam Hải Phổ Đà Lạc Gia Sơn để tìm gặp Quán Thế Âm thì thấy nơi đó cây cối hữu tình, nước chảy róc rách, dưới đất có non xanh mượ như nhung. Từ sự diễn tả này những nghệ thuật gia Trung Hoa đã có cảm hứng sáng tác ra hình tượng của Thủy Nguyệt Quán Âm mà chúng ta thấy được trong tranh ảnh ngày nay.

Nam Mô Đại từ đại bi quảng đại linh quang Thế Âm Bồ Tát.